Jaką mam ziemię?

Gleba jest tym, w czym często uprawiamy, ale możemy też uprawiać glebę. Pierwszym krokiem jest określenie, jaką masz glebę do uprawy. Tutaj przechodzimy przez podstawy tego, z czego składa się gleba.

Piasek lub glina. To dwie skrajności – bardziej lub mniej typowe – w zależności od tego, gdzie w Szwecji mieszkasz. Jeśli uprawiasz w skrzyniach, od Ciebie zależy, jaką ziemią je wypełnisz – i jak dalej będziesz w nich uprawiać. Jeśli uprawiasz w ogrodzie, na uprawę będzie miał wpływ rodzaj gleby, na której znajduje się Twój ogród. Jednak wszyscy mają możliwość wpływania i ulepszania gleby, która wykorzystywana jest do uprawy. 

Jeśli masz piaszczystą glebę, możesz znacznie poprawić swoje zbiory, podlewając nawozem nieco częściej. Zdjęcie: Annika Christensen dla Nelson Garden.

Co to jest gleba?

Gleba składa się z dwóch rodzajów części składowych – mineralnych i organicznych. Minerały decydują o tym, czy Twoja gleba jest piaszczysta czy gliniasta. Cząstki organiczne kontrolują, ile składników odżywczych znajduje się w glebie. Stosunek cząstek mineralnych do organicznych w glebie wpływa zarówno na jej strukturę, jak i zawartość składników odżywczych.

Ziemia piaszczysta lub gliniasta

Gleba składa się z różnych rodzajów minerałów, czyli z materiału skalnego. Jest to materiał nieorganiczny, który nie pochodzi od organizmów żywych. Materiał ten ma różne nazwy w zależności od wielkości cząstek. Wśród hodowców powszechne jest odwoływanie się do klasyfikacji Atterberg Grain Group Scale. Według tej klasyfikacji najdrobniejsza jest glina, a następnie muł, ił, piasek i żwir.

Gdy mówimy, że mamy glebę piaszczystą, oznacza to, że gleba przepuszcza dużo wody. Gleby piaszczyste są łatwe do przekopania, ale łatwo stają się suche i ubogie w składniki odżywcze. Zarówno woda, jak i składniki odżywcze szybko spływają w głąb gleby i są poza zasięgiem korzeni roślin.

Gdy mówimy, że mamy glebę gliniastą, oznacza to, że gleba zatrzymuje dużo wody. Gleba gliniasta może długo utrzymywać wilgoć i składniki odżywcze. Jest jednak gęsta i ciężka, więc przedostaną się przez nią tylko silne korzenie. Zagęszczenie oznacza, że korzenie mogą być niedotlenione. Gdy glina wysycha, staje się ponadto bardzo twarda.

Gleba próchnicza

Gleba składa się również z materii organicznej, która pierwotnie pochodzi od organizmów żywych – jest to tzw. humus. Humus to przede wszystkim martwe części roślin i zwierząt. W przeciwieństwie do części mineralnych, materiał organiczny jest rozkładany przez żywe mikroorganizmy. Materiał organiczny jest dzieli się również na różne klasy: Ziemia torfowa lub próchnica.

Mówiąc, że mamy glebę próchniczą, mamy zwykle na myśli, że jest to gleba z dużą ilością materii organicznej. Jeśli twoja gleba jest pełna dżdżownic, ma luźną i sypką konsystencję oraz ciemny kolor, wiesz, że w glebie znajduje się dużo materiału organicznego.

Kapusta dobrze rozwija się w bogatej w składniki odżywcze glebie, która jest lekko gliniasta.

Co robi gleba?

Gleba utrzymuje rośliny na miejscu i zapewnia korzeniom podtrzymanie. Działa również jako spiżarnia, magazynując zarówno wodę, jak i składniki odżywcze. Porowata struktura gleby, choć może być różna, zatrzymuje tlen pod powierzchnią ziemi. Tlen jest niezbędny dla roślin do przetrwania – jak również wszystkich pożytecznych zwierząt i organizmów.

Doskonale można uprawiać bez ziemi, na przykład w wodzie. Trzeba jednak zadbać o to, aby rośliny otrzymywały składniki odżywcze i tlen w inny sposób. 

Czy ma jakieś znaczenie, jak czuje się gleba?

Gleba to środowisko życia Twoich roślin. Na krótką metę możliwe jest, choć wymaga to sporego wysiłku, uprawianie roślin w martwej glebie – czyli takiej, w której nie ma nic żywego.

Bo nie tylko rośliny powinny żyć w glebie. Dżdżownice, inne pożyteczne owady i, co równie ważne, wszystkie pożyteczne mikroorganizmy są niezbędne, aby gleba mogła zachować dobrą jakość. To właśnie owady, wraz z pożytecznymi grzybami i bakteriami, rozkładają materię organiczną. Następnie uwalniane są składniki odżywcze i mogą być wykorzystane przez rośliny. Dobre mikroorganizmy chronią również przed złymi – tymi, które w dłuższej perspektywie mogą zaszkodzić uprawom.

Klasyczny test gleby!

Jeśli uprawiasz swój ogród w tym samym miejscu od dłuższego czasu, prawdopodobnie możesz już ocenić, jak łatwo ziemia przepuszcza wodę lub ją zatrzymuje. Jeśli nie jesteś pewien, możesz wykonać klasyczny test „wałeczkowania gleby”. 

Weź do ręki trochę ziemi. Zwilż glebę i sprawdź, czy uda Ci się uformować w dłoni małe kiełbaski. Im cieńsze kiełbaski można rozwałkować, tym gleba jest bardziej gliniasta. Jeśli nie możesz uformować kiełbasy, masz piaszczystą glebę. Gleba piaszczysta wymaga częstszego nawożenia, ale mniejszej ilości nawozu jednorazowo. Dzieje się tak, ponieważ składniki odżywcze i woda przepływają przez piasek. Gleba gliniasta może być nawożona rzadziej, ale wymaga nieco większych ilości nawozu.

Podczas nawożenia gleby i warzyw w okresie letnim szczególnie przydatna jest informacja, czy mamy glebę piaszczystą czy gliniastą. W ten sposób można dostosować podlewanie odżywką do warunków panujących w ogrodzie. Odpowiednia ilość składników odżywczych zaowocuje znacznie lepszymi zbiorami.

Jeśli jednak masz bardzo gliniastą glebę, możesz mieć problem z gliniastymi grudkami w glebie, które utrudniają siew na wiosnę. W tym przypadku można jesienią przekopać glebę, aby gliniaste grudki rozpadły się pod wpływem mrozu. W przeciwnym razie zbierz jesienią to, co trzeba, a z odwracaniem gleby i nawożeniem poczekaj do wiosny.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej o tym, jak używać nawozów i odżywek w swoim ogrodzie – zobacz naszą szkołę nawożenia.